Bedreigingen
In de laatste tweehonderd jaar zijn veel soorten wilde orchideeën uit Nederland verdwenen. Anderen zijn sterk in verspreiding achteruit gegaan.
Daar zijn meerdere oorzaken voor.
De vier V’s (vermesting, verzuring, verdroging, versnippering) zijn waarschijnlijk de grootste boosdoeners. Veel orchideeënsoorten zijn heel gevoelig voor overbemesting en verdwijnen daarom snel uit kleine stukjes natuurterrein als daar vanuit omliggende productieakkers grote hoeveelheden kunstmest inspoelen.
Zure regen en het inlaten van vervuild water in waterwingebieden hebben ook veel soorten definitief verjaagd uit Nederland.
Verdroging in natuurterreinen door het kunstmatig hoog houden van de grondwaterspiegel in omliggende weilanden speelt een aanvullende verarmende rol. Tot slot verdwijnen er momenteel in hoog tempo veel voor orchideeën geschikte terreintjes door de aanleg van nieuwe VINEX wijken en autosnelwegen. Dat bemoeilijkt de uitwisseling van genetisch materiaal tussen steeds meer versnipperd rakende populaties waardoor inteelt toeslaat.
Er is nog een trieste bedreiging: sommige “liefhebbers” graven planten uit om ze in de eigen tuin te zetten. Dit is des te erger omdat dit bijna altijd gedoemd is te mislukken en de planten in korte tijd afsterven.
Naast het feit dat dit strafbaar is, is dit gedrag elke natuurliefhebber onwaardig.
Beheersmaatregelen
Veel wilde orchideeënsoorten doen het goed in recent ontstane, nog niet ontkalkte, natte duinvalleien en voedselarme hooilanden. Dit soort biotopen in stand houden kost veel tijd en geld maar is essentieel om soorten voor plaatselijk uitsterven te behoeden. Zorgen voor blijvend stuifzand is van groot belang net als intensief maaien met afvoeren van het strooisel en terugkappen van bomen en struiken.
Veel natuurbeherende organisaties kunnen de kosten van zulk intensief beheer helaas niet meer opbrengen. Goedkopere jaarrond begrazing wordt daarom meer en meer ingezet met alle negatieve gevolgen van dien: kiemplanten worden vertrapt en de jonge bloeiwijze afgevreten.
Rotatiebeheer met kleine schaapkuddes en het tijdelijk uitrasteren van in bloei komende planten blijken goede oplossingen voor dit laatste probleem.